1) مرحله اول: در نظر گرفتن موارد زیر
*مطالعه اجمالی در برخی زمینه های مورد علاقه و مهم
*جستجو در برخی پایگاهها و نیز اینترنت در حوزه و رشته خودمان تحت عناوین “موضوعات پژوهشی” و یا “اولویت های تحقیق - که عموما توسط سازمان های دولتی و نظامی و قضایی به موششات علمی ابلاغ می شود” و یا ” مسائل مربوط به پژوهش ” برای آگاهی از موضوع های بالقوه مناسب
*در تتمه پایان نامه ها “پیشنهادهایی برای پژوهشهای بیشتر” در فصل آخر پایان نامه های چاپ شده آمده است و موضوعات بالقوه را مطرح کرده اند
*مشورت با استادان و سایر طلاب آگاه و منتقد در مورد موضوع های قابل قبول و مطرح
2) مرحله دوم: بررسی و تحلیل نکات مورد توجه در انتخاب موضوع
*علاقه مند بودن به موضوع
در نظر گرفتن توانایی ها و امکانات فردی مثلاً قدرت تجزیه و تحلیل، توانایی تحلیل آماری، توانایی برقراری ارتباط با جامعه ی مورد تحقیق، و…
نو بودن موضوع (تکراری و یا تقلیدی صرف نباشد)
ارزشمند بودن موضوع
– مطرح بودن در سطح ملی یا منطقه ای یا جهانی
– منطقی بودن و نه فریبنده بودن
*کاربردی بودن (در مورد پژوهشهای غیربنیادی): امکان استفاده از نتایج در کوتاه مدت یا میان مدت (بتواند به یک نیاز مهم پاسخ دهد)
مطرح بودن به منزله مسئله (امکان تعریف یک مسئله جدید مبتنی بر پیشینه پژوهش یا تجربیات حرفه ای و شخصی)
امکان تعریف سؤال یا فرضیه بر اساس مسائل عملی یا نظری
– سؤالهای مشخص، عینی و هدفمندی را بتوان طرح کرد
– برای پاسخ به سؤالها، راه حل علمی و روش مناسب وجود داشته باشد
*امکان عملی اجرای پژوهش
– انجام مراحل تحقیق با دشواری غیرعادی همراه نباشد
– مراحل کار به لحاظ طول زمان مورد نظر (حداکثر یک سال) قابل انجام باشد
– مطالعات نظری و دستیابی به منابع امکان پذیر باشد
– نمونه معرف (نماینده) جامعه پژوهش قابل دسترس بوده و افراد مایل به همکاری باشد
– شیوه گردآوری اطلاعات (توزیع پرسشنامه و یا مصاحبه و یا راه های دیگر) در مدت زمان مشخص قابل انجام باشد
– اطلاعات مورد نیاز قابل دسترس و گردآوری باشد
– امکان انجام پژوهش، به لحاظ روش تحقیق (وجود یک یا چند روش برای آزمون کردن) وجود داشته باشد
*امکان ادامه پژوهش های بیشتر در همان زمینه
– پیشنهادهای جدیدی را بتوان از دل پژوهش برای پژوهش های آتی مطرح کرد
امکان استخراج و چاپ چند مقاله در آن زمینه (تولید دانش جدید)
3) مرحله سوم: تصمیم گیری کلی
* تدوین یک فهرست از موضوع های مناسب بر اساس توجه به معیارهای مرحله دوم
* بررسی مجدد تک تک موضوع ها با نگاه منطقی و واقع بینانه
* حذف برخی از موضوع ها که امکان انجام تحقیق و رسیدن به نتیجه مطلوب در آنها دشوار است
* انتخاب حداکثر دو یا سه موضوع مناسب برای تحقیق
* بررسی هر یک از موضوع ها به لحاظ وجود منابع اطلاعاتی و وجود استاد راهنما (موضوع در حوزه توجه به تخصص و علاقه حداقل یکی از استادان باشد)
*مشورت با یک یا دو استاد در باره موضوع های پیشنهادی و مسائل مرتبط با آنها
*گرفتن تائید اولیه از یک یا دو استاد در مورد مناسب بودن یکی از موضوع ها
4) مرحله چهارم: محدودکردن دامنه موضوع
* مطالعه متون علمی برای پی بردن به فضاهای خالی برای تحقیق در آن موضوع
* بیان موضوع محدود شده در قالب عبارت (عنوان پایان نامه)
* مشورت مجدد با استادان مربوطه در مورد موضوع محدود شده
* تائید موضوع نهایی پس از انجام اصلاحات لازم در عنوان
* مطالعه مجدد متون علمی برای یافتن و تدوین مسئله پژوهش
* نوشتن سؤالها و یا فرضیه های مناسب برای تحقیق (در واقع سؤال (اصلی و فرعی) و فرضیه هر دو برای یک تحقیق ضروری هستند)
* مشورت با استادان مربوطه و تائید مسئله ها و یا فرضیه ها
5) مرحله پنجم: انجام سایر گامهای پژوهش
* مشخص کردن روش تحقیق
* مشخص کردن جامعه پژوهش
* مشخص کردن شیوه نمونه گیری
* مشخص کردن ابزار گردآوری اطلاعات
* در صورتی که از پرسشنامه استفاده می شود تعیین چگونگی پیدا کردن روایی و اعتبار آن
* مشخص کردن روش آماری و آزمون های مورد استفاده
* اجرای مراحل عملی کار
* تدوین گزارش تحقیق
* تدوین نتایج همراه با تجزیه و تحلیل نهایی آن ها
* تدوین محدودیت ها و مشکلات تحقیق
* ارائه پیشنهادها برای پژوهش های آتی
منبع: http://www.phdpars.com/
توجه
1- از طلاب بالاتر و یا دانشجویانی که در موضوعات مشابه با موضوع شما پایان نامه و مقاله نشر داده اند کمک بگیرید و با آنها در ارتباط باشید تا مسایل غیر قابل پیش بینی که در زمان انجام کار پیش می آید باعث نا امیدی و انفعال شما نشود
2- از طرفی موسسات و سازمان های دولتی از پایان نامه ها کاربردی که در راستای تامین نیاز آنها باشد حمایت مالی می کنند که طلاب با توجه به گرایش و موضوع خود از دستگاههایی که احتمال می رود با موضع مورد تحقیق آنها سر و کار داشته باشند تحقیق بعمل اورند و یا به عبارت دیگر در حوزه خاصی توانایی و علاقه مند هستند این مقوله هماهنگ کردن موضوع با دستگاهها را در نظر داشته باشند